Deze week vroeg een patiënt aan mij wat ‘stress’ is. Een goede vraag. Voor de één is stress spanning in je lijf, voor de ander kopzorgen. De ene beleeft stress als positief en de andere als negatief. Stress kan groot en klein zijn. Voor de één is stress wanneer je flat afbrandt, voor de ander is stress wanneer je te laat komt op een afspraak. Stress is altijd relatief.
Wat doet stress eigenlijk met je? Stress is een gezonde reactie op een situatie waarbij je druk of spanning ervaart. Het maakt je allert, gefocust en efficiënt. Stress kan een positief effect en een negatief effect hebben. Zo zorgt positieve stress ervoor dat je bijvoorbeeld beter presteert tijdens een sportwedstrijd. Wanneer stress langdurig aanwezig is of wanneer het lichaam te heftig reageert op een stressvolle situatie kan dit leiden tot problemen. Er is dan sprake van ongezonde stress, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan.
Zodra er sprake is van een stressvolle situatie zorgen onze hersenen ervoor dat er twee systemen in werking worden gesteld. Allereerst wordt het lichaam in een staat van paraatheid gebracht door het sympatische zenuwstelsel. De hormonen adrenaline en norandrenaline komen vrij en het lichaam is klaar voor de ‘vecht- of vluchtreactie’. Je bloeddruk stijgt, het zweet breekt je uit, je hartslag gaat omhoog et cetera. Na enkele minuten wordt in je bijnieren cortisol geproduceerd. Dit is het tweede systeem dat in werking wordt gesteld. Je bloedsuikerspiegel stijgt en zorgt ervoor dat de stofwisseling wat harder werkt. Daardoor komt er meer energie vrij om met de stress situatie om te gaan.
Negatieve stress kan zich op vier verschillende manieren uiten. Denk bijvoorbeeld aan hartkloppingen, vermoeidheid (lichamelijk), prikkelbaar, neerslachtig (psychisch), meer eten, afzonderen van vrienden (gedragingen), gebrek aan creativiteit, concentratieproblemen (denksignalen). Sommige mensen zijn gevoeliger voor stress dan anderen.
Neem stress serieus, want stressklachten zijn vaak in eerste instantie waarschuwingssignalen voor oververmoeidheid, depressies of burn-outs. Neem voldoende rust, zorg voor ontspanning, zeg af en toe eens ‘nee’, wees wat milder voor jezelf, blijf positief en ga actief en planmatig met stressvolle situaties om. Want ook voor stress geldt: voorkomen is beter dan genezen!
